კვანძოვანი ჩიყვი – დაავადება, რომელსაც ახასიათებს ფარისებრ ჯიკვალში კვანძოვანი წანაზარდების გაჩენა.  

გამოიყოფა შემდეგი სახის კვანძოვანი ჩიყვი:

·         ენდემური (იოდის უკმარისობით გამოწვეული);

·         სოლიტარული (ერთად-ერთი კვანძი);

·         მრავალკვანძოვანი (კვანძების დიდი რაოდენობა);

·         კონგლომერატული (ერთმანეთთან დაკავშირებული კვანძები).

მიზეზები

დაავადების გამომწვევი მიზეზებია:

·         მემკვიდრეობითი ფაქტორი;

·         ორგანიზმში იოდის უკმარისობა;

·         ტირეოიდული ჰორმონების არასაკმარისი გამომუშავება (ჰიპოთირეოზი);

·         ტეროიდული ჰორმონების ჭარბი გამომუშავება (ჰიპერთირეოზი);

·         შინაგანი ორგანოების დაავადება;

·         მჟავა-ტუტოვანი ბალანსის დარღვევა;

·         ხშირი სტრესი.

სიმპტომები

დაავადებას ახასიათებს შემდეგი სახის სიმპტომები:

·         ფარისებრი ჯირკვლის არათანაბარი გადიდება;

·         ყელის ტკივილი;

·         ყელში დახშვის შეგრძნება;

·         გახშირებული გულისცემა;

·         ტკივილი გულმკერდის არეში;

·         სუნთქვის, ყლაპვის პრობლემები;

·         ჭარბი ოფლდენა;

·         წონის სწრაფი დაკარგვა;

·         გაღიზიანება;

·         სწრაფი დაღლა.

დიაგნოსტიკა

დიაგნოსტიკას ატარებს ექიმი-ენდოკრინოლოგი და ნიშნავს:

·         სისხლის საერთო, ბიოქიმიურ ანალიზს;

·         ფარისებრი ჯირკვლის პალპაციას;

·         ფარისებრი ჯირკვლის ულტრა-ბგერით გამოკვლევას;

·         ფარისებრი ჯირკვლის ასპირაციულ ბიოპსიას;

·         ფარისებრი ჯირკვლის სცინტიგრაფიას;

·         საყლაპავის, გულმკერდის რენტგენოგრაფიას.

მკურნალობა

მკურნალობა მოიცავს:

·         ტირეოიდული ჰორმონების წარმოქმნის ხელშემწყობი ან ხელისშემშლელი პრეპარატები;

·         რადიოაქტიური იოდის შემცველი პრეპარატები;

·         ჩიყვის საწინააღმდეგო პრეპარატები.

ჩიყვის ქირურგიული გზით მოცილება ხდება იმ შემთხვევაში თუ ფარისებრი ჯირკვალი გადიდებულია 3 სმ-ზე მეტად ან არსებობს ავთვისებიანი სიმსივნის განვითარების საშიშროება.

საშიშროება

დაავადების უყურადღებოდ დატოვებამ შეიძლება გამოიწვიოს შემდეგი გართულებები:

·         სისხლის მიმოქცევის გართულება;

·         ტრაქეის, საყლაპავის შევიწროვება;

·         ფარისებრი ჯირკვლის ანთება;

·         ჩიყვის ადგილას ავთვისებიანი სიმსივნის წარმოქმნა.

რისკის ჯგუფი

რისკის ჯგუფში შედიან:

·         მემკვიდრეობითი მიდრეკილების მქონე ადამიანები;

·         ფარისებრი ჯირკვლის ადენომას, კიბოს მქონე პირები;

·         აუტოიმუნური დაავადებების მქონე ადამიანები;

·         ადამიანები ვინც ჩაიტარა თავისა და ყელის არში სხივური თერაპია.

პროფილაქტიკა

რეკომენდირებულია:

·         ზოგადგამაჯანსარებელი პროცედურების ჩატარება;

·         რაციონში იოდით მდიდარი პროდუქტების ჩართვა;

·         ვიტამინების მიღება (განსაკუთრებით B ჯგუფის)

·         ორგანიზმზე დაბინძურებული გარემოს და ცუდი ეკოლოგიური პირობების ზემოქმედების შეზღუდვა.