კლინიკურ-ფარმაკოლოგიური ჯგუფი - ფსიქოტროპული საშუალებები; ნეიროლეფსიური (ანტიფსიქოზური) საშუალებები

 

შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:
ზეთოვანი საინექციო ხსნარი 50 მგ/1 მლ: ამპ. 1 და 5 ც.

1მლ ამპულა შეიცავს; 50მგ ჰალოპერიდოლი (ჰალოპერიდოლი დეკანოატის სახით) 1 მლ შირბახტის ზეთში.

 

ფარმაკოლოგიური თვისებები:
აღნიშნული სახით ჰალოპერიდოლი წარმოადგენს პროლონგირებული მოქმედების ნეიროლეფსიურ საშუალებას, რომელიც განკუთვნილია მხოლოდ კუნთებში შესაყვანად. პრეპარატის შეყვანის შემდეგ თანდათანობით გამოთავისუფლდება არააქტიური ეთერი, რომელიც განიცდის ენზიმატურ ჰიდროლიზს და ახდენს მოქმედებას ჰალოპერიდოლის სახით. სამკურნალო ეფექტს მიღებული დოზა უზრუნველყოფს 4 კვირის განმავლობაში. პრეპარატის სტაბილური კონცენტრაცია სისხლის პლაზმაში აღინიშნება 2-3 თვის შემდეგ.

 

ჩვენებები:
შემანარჩუნებელი თერაპია ქრონიკული შიზოფრენიის დროს. იმ შემთხვევაში, როდესაც ეფექტურია ჰალოპერიდოლი მწვავე მდგომარეობის დროს. მკურნალობის დაწყება მიზანშეწონილია მწვავე მდგომარეობის დროს გამოყენებული ჰალოპერიდოლით (ტაბლეტები, ამპულები, წვეთები).

 

მიღების წესები და დოზები:
პრეპარატი ინიშნება მხოლოდ კუნთებში, დუნდულოში. მისი შეყვანა ინტრავენურად დაუშვებელია. პრეპარატის დოზის დადგენა წარმოებს ჰალოპერიდოლის პერორალურად მიღებული ან სხვა ნეიროლეფსიური საშუალების დოზის მიხედვით. როგორც წესი, თავიდან შეყავთ 4 კვირაში ერთხელ (ხანდახან უფრო ხშირად) დოზა, რომელიც 10-15 ჯერ აღემატება ჰალოპერიდოლის ორალურ დღეღამურ დოზას, რომელიც შეადგენს 25-75მგ-ს (1/2-1 1/2 მლ). საწყისი დოზა არ უნდა აღემატებოდეს 100მგ-ს.
პრეპარატით მკურნალობაზე რეაქციის მიხედვით დოზა თანდათანობით იზრდება 50მგ-ით ოპტიმალური ეფექტის მიღებამდე. შემანარჩუნებელი დოზის სახით დასაბუთებულია ჰალოპერიდოლი დეკანოატის ინექცია დოზით, რომელიც 20-ჯერ აღემატება ჰალოპერიდოლის დღეღამურ დოზას, ერთხელ თვეში.
პრეპარატის დოზირება ინდივიდუალურია, დამოკიდებულია ავადმყოფის მდგომარეობაზე და შესაძლოა საჭირო გახდეს რამოდენიმე კვირიანი - თვიანი ინტერვალის დაცვა. მოხუცებულ და დასუსტებულ პაციენტებში რეკომენდებულია უფრო დაბალი საწყისი დოზის შეყვანა - 12,5-25მგ 4 კვირაში ერთხელ. აღნიშნული დოზა იცვლება ავადმყოფის რეაქციის მიხედვით.
პრეპარატის შენახვისას დაბალ ტემპერატურაზე შესაძლებელია მოქმედი ნივთიერების დალექვა. ამპულის გათბობისას ოთახის ტემპერატურაზე ნალექი ქრება. დასაშვებია მხოლოდ გამჭვირვალე ხსნარის გამოყენება.

 

გვერდითი მოვლენები:
ექსტრაპირამიდული რეაქციები: აღინიშნება პრეპარატის ხანგრძლივი გამოყენებისას აკინეზიის, ტრემორის, აკატიზიის, კუნთების ჰიპერტონუსის ან სხვა პარკინსონისმსგავსი სიმპტომების სახით. პრეპარატის დოზის შემცირების ან მკურნალობის დროებითი შეწყვეტის დროს აღნიშნული მოვლენები გაივლის, ან ანტიპარკინსონული საშუალებების ერთდროული გამოყენებისას, მცირდება. ანტიქოლინერგული ტიპის ანტიპარკინსონული საშუალებების რუტინული გამოყენება დაუშვებელია, მხოლოდ აუცილებლობის შემთხვევაში, რადგან ეს ამცირებს ჰალოპერიდოლის ეფექტურობას.
ტარდივული დისკინეზია (ტდ):
იგი ვითარდება ნებისმიერი ანტიფსიქოზური საშუალების გამოყენებისას, განსაკუთრებით ხანგრძლივად და მოხუცებულ პაციენტებში დიდი დოზების დანიშვნისას და ძირითად ავადმყოფ ქალებში.
მდგომარეობა ხასიათდება ენის, სახის, პირის და ყბის რითმული მოძრაობით. ამ მდგომარეობის პირველი ნიშანია ენის უნებლიე მოძრაობა. ასეთ შემთხვევაში პრეპარატის მიღება დაუყოვნებლივ წყდება, რათა სინდრომი სრულად არ განვითარდეს.
ტარდივური დისკინეზიის განვითარების შემთხვევაში გადადიან სხვა პრეპარატზე. ნეიროლეფსიური ავთვისებიანი სინდრომი (ნას):
იგი ხასიათდება ჰიპერთერმიით, კუნთების რიგიდობით, ავტონომიური არასტაბილურობით, ცნობიერების გარდამავალი დაბინდვით, კომატოზური მდგომარეობით და კრეატინინ-ფოფსფოკინაზას კონცენტრაციის მომატებით პლაზმაში. პროდრომალური ნიშნებია: ტაქიკარდია, ლაბილური არტერიული წნევა, ოფლიანობა ჰიპერთერმიის განვითარების წინ. ასეთ შემთხვევაში მკურნალობა დაუყოვნებლივ წყდება. რეკომენდებულია დოფამინის აგონისტების გამოყენება, მაგალითად, ბრომოკრიპტინის.
სხვა გვერდითი მოვლენები ცენტრალური ნერვული სისტემის მხრივ:
დაღლილობა, სედაციური ან დეპრესიული ეფექტი, ძილიანობა, ძილის დროებითი დარღვევა, თავის ტკივილი, აშლილობა, ეპილეფსიური შეტევის "გრანდ მალ"-ის ტიპის გამეორება ავადმყოფებში, რომლებიც ადრე მკურნალობდნენ ანტიეპილეფსიური საშუალებებით; ფსიქოზური სიმპტომები, მაგალითად, ჰალუცინაციების აღდგენა.
ჩივილები კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის მხრივ:
აღინიშნება იშვიათად. შესაძლებელია როგორც წონის მომატება, ასევე - დაკლება.
ენდოკრინული მოქმედება:
ანტიდოფამინური მოქმედების გამო შესაძლებელია პროლაქტინის კონცენტრაციის მომატება შრატში, გალაქტორეა, გინეკომასტია, ოლიგო- ან ამენორეა.
იშვიათად აღინიშნება ჰიპოგლიკემია და ანტიდიურეზული ჰორმონის სინთეზის შემცირება.
გვერდითი მოვლენები გულ-სისხლძარღვთა სისტემის მხრივ:
შესაძლებელია განვითარდეს ტაქიკარდია და ჰიპოტენზია. დიდი დოზა ან ავადმყოფის მიდრეკილება იშვიათად იწვევს პარკუჭოვანი არითმიების განვითარებას.
სხვა იშვიათად განვითარებული გვერდითი მოვლენები:
ერითროპენია, აგრანულოციტოზი, თრომბოციტოპენია, ღვიძლის ფუნქციის დარღვევა, ქოლესტატური ჰეპატიტი.
იშვიათად აღინიშნება ჰიპერმგრძნობელობის რეაქცია: გამონაყარი კანზე, ურტიკარია, ანაფილაქსია, ყაბზობა, შარდვის გაძნელება, პირის სიმშრალე, მხედველობის დარღვევა, გაძლიერებული ოფლიანობა. უნდა აღინიშნოს უეცარი სიკვდილის შემთხვევა ავადმყოფებში, რომლებიც იღებდნენ ჰალოპერიდოლს, თუმცა იგი არ წარმოადგენს ნამდვილ გვერდით მოვლენას და მისი მიზეზობრივი კავშირი ჰალოპერიდოლთან დადგენილი არ არის.

 

უკუჩვენება:
მომატებული მგრძნობელობა ბენზილის ალკოჰოლის მიმართ;
ექსტრაპირამიდული პათოლოგიური პროცესები;
დეპრესია;
მწვავე ინტოქსიკაცია ალკოჰოლით, ნარკოტიკული ანალგეზიური ან ფსიქოფარმაკოლოგიური საშუალებებით;
კომატოზური მდგომარეობა;
ბაზალური განგლიების დაზიანება;
ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი.

 

განსაკუთრებული მითითებები:
ჰალოპერიდოლი ერთდროული გამოყენებისას ცენტრალური ნერვული სისტემის დეპრესანტებთან აძლიერებს მათ ეფექტს და იწვევს სუნთქვის დათრგუნვას, რაც გასათვალისწინებელია დოზის შერჩევისას მოხუცებულ ავადმყოფებში. პრეპარატით მკურნალობის წინ საჭიროა ორალური ანტიკოაგულანტის დოზის დადგენა. თუ პაციენტი წინასწარ იღებდა სედაციური მოქმედების ნეიროლეფსიურ საშუალებას, საჭიროა მისი თანდათანობითი მოხსნა.
პრეპარატი სიფრთხილით ინიშნება ღვიძლის დაავადების, ეპილეფსიის ან მიდრეკილების დროს ეპილეფსიის მიმართ (მაგალითად, თავის ტვინის დაავადება, ანტიალკოჰოლური მკურნალობა).
თიროქსინი აძლიერებს ჰალოპერიდოლის ტოქსიურობას. ამიტომ ავადმყოფებში ჰიპერთირეოზით ჰალოპერიდოლით მკურნალობას ემატება შესაბამისი თირეოსტატული პრეპარატი.
დეპრესიის და ფსიქოზის ერთდროული არსებობისას საჭიროა ჰალოპერიდოლის კომბინაცია ანტიდეპრესიულ საშუალებასთან.
თუ ანტიპარკინსონული საშუალების ელიმინაცია მიმდინარეობს უფრო სწრაფად, ვიდრე ჰალოპერიდოლის, ანტიპარკინსონული მკურნალობა გრძელდება ჰალოპერიდოლის მიღების შეწყვეტის შემდეგ, რაც ხელს უწყობს ექსტრაპირამიდული სიმპტომების პროფილაქტიკას. გამოყენების პირველი ფაზა - ინდივიდუალურად განსაზვრული დროის მანძილზე - ავტომობილის მართვა და მუშაობა მექანიზმებთან, რომლებიც საჭიროებენ მომატებულ ყურადღებას, დაუშვებელია.
შემდგომში აკრძალვის დრო განისაზღვრება ინდივიდუალურად. პრეპარატით მკურნალობის დროს ალკოჰოლის მიღება დაუშვებელია.

 

ჭარბი დოზირება
ძირითადი სიმპტომები: მძიმე ექსტრაპირამიდული რეაქცია, ჰიპოტენზია, სედაციური ეფექტი. ექსტრაპირამიდული რეაქცია ვლინდება კუნთების რიგიდობით, ზოგადი და ლოკალიზებული კანკალით. შეიძლება განვითარდეს ჰიპერტენზია. იშვიათად: კომატოზური მდგომარეობა და სუნთქვის დათრგუნვა თანმხლები ჰოპოტენზიით, რაც იწვევს შოკური მდგომარეობის განვითარებას. შესაძლებელია განვითარდეს პარკუჭოვანი არითმია QT ინტერვალის გახანგრძლივებით.
სპეციფიური ანტიდოტი არ არსებობს. როდესაც ავადმყოფი იმყოფება კომატოზურ მდგომარეობაში, სუნთქვის გამტარობის აღდგენა წარმოებს ენდოტრაქეალური მილის მეშვეობით.
სუნთქვითი დეპრესიის დროს საჭიროა ხელოვნური სუნთქვის ჩატარება. ჰიპოტენზიის და სისხლმიმოქცევის კოლაფსის სამკურნალოდ ინიშნება ინტრავენურად პლაზმის ან ალბუმინის კონცენტრატი და ვაზოპრესული ნორადრენალინი (ეპინეფრინის, ანუ ადრენალინის, გამოყენება დაუშვებელია).
ექსტრაპირამიდული სიმპტომების შესამცირებლად საჭიროა ანტიპარკინსონული საშუალებების პარენტერალური შეყვანა რამდენიმე კვირის განმავლობაში. ნორმალური მაჩვენებლების მიღებამდე აუცილებელია ეკგ-მონიტორინგი. მძიმე არითმიის დროს საჭიროა შესაბამისი ანტიარითმული პრეპარატის გამოყენება.

 

სხვა წამლებთან ურთიერთქმედება:
პრეპარატმა შეიძლება გააძლიეროს ცენტრალური ნერვული სისტემის დეპრესანტების ეფექტი, როგორიცაა ალკოჰოლი, სედაციური და საძილე საშუალებები, ძლიერი მოქმედების ანალგეტიკები.
პრეპარატის კომბინაციით ლევოდოპასთან შეიძლება შემცირდეს ანტიპარკინსონული ეფექტი. მცირდება აგრეთვე ანტიადრენერგული საშუალებების, მაგალითად გუანეტიდინის ეფექტი. პრეპარატი იწვევს ტრიციკლური ანტიდეპრესანტების მეტაბოლიზმის დათრგუნვას და ამით იზრდება მათი კონცენტრაცია პლაზმაში და ტოქსიურობა.
ჰალოპერიდოლის კომბინაცია პროლონგირებული მოქმედების კარბამაზეპინთან: უკანასკნელი იწვევს ჰალოპერიდოლის კონცენტრაციის შემცირებას პლაზმაში. ასეთ დროს შესაბამისად იზრდება ჰალოპერიდოლის დოზა, ხოლო კარბამაზეპინის მოხსნის შემდეგ მის დოზას ამცირებენ. პრეპარატის კომბინაციამ ლითიუმის შემცველ პრეპარატებთან შეიძლება გამოიწვიოს ენცეფალოპათიის მსგავსი სინდრომი. თუ ავადმყოფებში, რომლებიც ერთდროულად იღებენ ჰალოპერიდოლს და ლითიუმის პრეპარატებს, აღინიშნება ნეიროტოქსიურობა, მკურნალობა დაუყოვნებლივ წყდება. პრეპარატი ამცირებს ორალური ანტიკოაგულანტების ეფექტს.

 

შენახვის პირობები და ვადები:
შენახვის ვადა: 5 წელი
პრეპარატი ინახება სინათლისაგან დაცულ ადგილას, ოთახის ტემპერატურაზე.

 

აფთიაქში გაცემის წესი:
ექიმის რეცეპტით.

 

მწარმოებელი ფირმა, ქვეყანა:
გედეონ რიხტერი
უნგრეთი