კლინიკურ-ფარმაკოლოგიური ჯგუფი - ფსიქოტროპული საშუალებები; ნეიროლეფსიური (ანტიფსიქოზური) საშუალებები

შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:
საინექციო ხსნარი 5 მგ/1 მლ: ამპ. 5 ც.

1მლ ამპულა შეიცავს;
ჰალოპერიდოლი 5მგ.
1 ტაბლეტი შეიცავს:
ჰალოპერიდოლი 1,5მგ; 5მგ.
10მლ ხსნარი (10წვეთი=1მგ) შეიცავს:
ჰალოპერიდოლი 20მგ;

ფარმაკოლოგიური თვისებები:
ჰალოპერიდოლი წარმოადგენს ნეიროლეფსიურ საშუალებას, რომელიც თავისი ქიმიური სტრუქტურით მიეკუთვნება ბუტიროფენონის წარმოებულებს. მას გააჩნია ანტიფსიქოზური და გამოხატული ანტიემეტური მოქმედება. მისი ანტიფსიქოზური მოქმედების მექანიზმი ძირითადად განპირობებულია დოფამინო-2 რეცეპტორების ბლოკადით.

ჩვენებები:
პათოლოგიური მდგომარეობა, როდესაც აღინიშნება ფსიქომოტორული აგზნება: მანია, დემენცია, ოლიგოფრენია, ფსიქოპათია, მწვავე და ქრონიკული შიზოფრენია, ალკოჰოლიზმი. ბოდვები და ჰალუცინაციები: მწვავე და ქრონიკული შიზოფრენია, პარანოიდული შიზოფრენია, მწვავე კონფუზია. ჰანტინგტონის ქორეა, ჟილ დე ლა ტურეტის სინდრომი.
სხვა ჩვენებები ტაბლეტების და წვეთების გამოყენებისათვის:
აგზნება მოხუცებულ ასაკში, აგრესიულობა, იძულებითი მიგრაცია. ენაბლუობა, ღებინება. ქცევის და ხასიათის ცვალებადობა ბავშვებში.
ქრონიკული ტკივილის შემცირების დროს პრეპარატი წარმოადგენს დამხმარე საშუალებას ძლიერად მოქმედი ანალგეტიკებისათვის.
პრეპარატის საინექციო სახით გამოყენება ნაჩვენებია სწრაფი ჩარევისათვის (მაგალითად, ფსიქომოტორული მოუსვენრობა, ან თუ პრეპარატის პერორალური გამოყენება შეუძლებელია). მწვავე მოუსვენრობა მთვრალ მდგომარეობაში, აგზნება თეთრი ცხელების დროს, აგზნების მწვავე ფსიქოზური მდგომარეობა და სხვა).

მიღების წესები და დოზები:
პრეპარატის დოზირება ინდივიუალურია და საწყისი დოზა დგინდება ავადმყოფის ასაკის, სიმპტომების სიმძიმის ხარისხის და ავადმყოფის რეაქციით სხვა ნეიროლეფსიურ პრეპარატებზე. მოხუცებულ და დასუსტებულ ავადმყოფებში ინიშნება დაბალი დოზები. ბავშვებში ჰალოპერიდოლი ინიშნება მხოლოდ წვეთების სახით.
ტაბლეტების და წვეთების დოზირება:
მოზრდილებში:
საწყისი დოზა მწვავე ფაზაში - 2,25-18მგ დღეში, ½1/2-4 ტაბლეტი 3 ჯერ დღეში, ან 7-60 წვეთი 3 ჯერ დღეში.
მისი ნეიროლეფსიური მოქმედების გამოყენებისას ინიშნება პრეპარატის დიდი დოზები, ფსიქომოტორული აგზნებისას - დაბალი დოზები.
ბავშვებში გამოყენება მხოლოდ წვეთების სახით:
მხოლოდ ფსიქოზების სამკურნალოდ - საწყისი დოზა შეადგენს:
3 წლის ასაკიდან 5 წლამდე - 2 წვეთი 2 ჯერ დღეში (დილით და საღამოს);
5 წლის ასაკიდან 15 წლამდე - 5 წვეთი 2 ჯერ დღეში (დილით და საღამოს).
საბავშვო დოზის განსაზღვრა: 0,1მგ/3 კგ სხეულის წონაზე, 2-3 ჯერ დღეში. თუ აუცილებელია, საწყისი დოზა იზრდება სამკურნალო ეფექტის მიღებამდე, შემდეგ მცირდება ეფექტურ შემანარჩუნებელ დოზამდე. პრეპარატის ხანგრძლივი გამოყენებისას ნეიროლეფსიური საშუალების სახით ინიშნება 1-3მგ ორალურად 3 ჯერ დღეში, არა უმეტეს 10-20მგ-სა 3 ჯერ დღეში. ფსიქომოტორული აგზნების საწინააღმდეგოდ ინიშნება 0,5-1მგ 3 ჯერ დღეში, არა უმეტეს 2-3მგ-სა 3 ჯერ დღეში.
თუ კლინიკური გაუმჯობესება არ აღინიშნება, პრეპარატით მკურნალობა გრძელდება 1 თვე.
საინექციო პრეპარატის დოზირება:
მწვავე ფსიქოზის დროს:
მოზრდილებში: 5-10მგ (1-2 ამპულა) ინტრავენურად ან კუნთებში. შესაძლებელია აღნიშნული დოზის განმეორება ყოველ 30-60 წუთში 1-2 ჯერ სასურველი ეფექტის მიღებამდე, ხოლო არა უმეტეს 15-40მგ-სა (გამონაკლის შემთხვევაში შესაძლებელია 100მგ-მდე).
თუ დღეღამური დოზის შეყვანა წარმოებს ერთჯერადად, იგი შეყავთ ინტრავენური ინფუზიის სახით 6 საათის განმავლობაში.
ბავშვებში 10 წლის ასაკის ზევით, ინდივიდუალური მიდგომით: ინტრავენურად ან კუნთებში 2,5-5მგ (1/2-1 ამპულა).
2. ალკოჰოლიზმი:
მწვავე ალკოჰოლური ფსიქოზის დროს - 5-10მგ (1-2 ამპულა) კუნთებში. აუცილებლობის შემთხვევაში დოზა მეორდება, მაქსიმალურად 15-60მგ დღეში. თეთრი ცხელების დროს აგზნების საწინააღმდეგოდ ინიშნება 10-20მგ (2-4 ამპულა) ინტრავენურად. ამაზე მეტი დოზა შეყავთ ინტრავენური ინფუზიის სახით.
3. დაუოკებელი ღებინების დროს ან ღებინების პროფილაქტიკისათვის ოპერაციული ჩარევის შემდეგ ინიშნება 2,5-5მგ (1/2-1 ამპულა) ინტრავენურად ან კუნთებში. ინტრავენური ინფუზიის სიჩქარე შეადგენს 5მგ/წუთში, ან 5მგ/30წამში, ან 10მგ/წუთში. სასურველი ეფექტი ვლინდება 10-40 წუთის განმავლობაში.

გვერდითი მოვლენები:
პრეპარატის საინექციო ხსნარის ხანმოკლე ვადით, 1-2 ჯერ დღეში, გამოყენება გვერდითი მოვლენების განვითარებას იწვევს ძალიან იშვიათად.
ექსტრაპირამიდული რეაქციები:
აღინიშნება პრეპარატის ხანგრძლივი გამოყენებისას აკინეზიის, ტრემორის, აკატიზიის, კუნთების ჰიპერტონიის ან სხვა პარკინსონისმსგავსი სიმპტომების სახით. პრეპარატის დოზის შემცირების ან მკურნალობის დროებითი შეწყვეტის დროს აღნიშნული მოვლენები გაივლის, ან, ანტიპარკინსონული საშუალებების ერთდროული გამოყენებისას, მცირდება. ანტიქოლინერგული ტიპის ანტიპარკინსონული საშუალებების რუტინული გამოყენება დაუშვებელია, მხოლოდ აუცილებლობის შემთხვევაში, რათა ეს ამცირებს ჰალოპერიდოლის ეფექტურობას.
ტარდივური დისკინეზია (ტდ):
იგი ვითარდება ნებისმიერი ანტიფსიქოზური საშუალების გამოყენებისას, განსაკუთრებით ხანგრძლივად და მოხუცებულ პაციენტებში დიდი დოზების დანიშვნისას და ძირითად ავადმყოფ ქალებში.
მდგომარეობა ხასიათდება ენის, სახის, პირის და ყბის რითმული მოძრაობით. ამ მდგომარეობის პირველი ნიშანია ენის უნებლიე მოძრაობა. ასეთ შემთხვევაში პრეპარატის მიღება დაუყოვნებლივ წყდება, რათა სინდრომი სრულად არ განვითარდეს.
ტარდივური დისკინეზიის განვითარების შემთხვევაში გადადიან სხვა პრეპარატზე.
ნეიროლეფსიური ავთვისებიანი სინდრომი (ნას):
იგი ხასიათდება ჰიპერთერმიით, კუნთების რიგიდობით, ავტონომური არასტაბილურობით, ცნობიერების გარდამავალი დაბინდვით, კომატოზური მდგომარეობით და კრეატინინ-ფოსფოკინაზას კონცენტრაციის მომატებით პლაზმაში. პროდრომალური ნიშნებია: ტაქიკარდია, ლაბილური არტერიული წნევა, ოფლიანობა ჰიპერთერმიის წინ. ასეთ შემთხვევაში მკურნალობა დაუყოვნებლივ წყდება. რეკომენდებულია დოფამინის აგონისტების გამოყენება, მაგალითად, ბრომოკრიპტინის.
სხვა გვერდითი მოვლენები ცენტრალური ნერვული სისტემის მხრივ:
დაღლილობა, სედაციური ან დეპრესიული ეფექტი, ძილიანობა, ძილის დროებითი დარღვევა, თავის ტკივილი, აშლილობა, ეპილეფსიური შეტევის გრანდ მალ-ს ტიპის განმეორება ავადმყოფებში, რომლებიც ადრე მკურნალობდნენ ეპილეფსიური საშუალებებით; ფსიქოზური სიმპტომები, მაგალითად, ჰალუცინაციების აღდგენა.
ჩივილები კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის მხრივ:
იშვიათად: გულისრევა, უმადობა. შესაძლებელია როგორც წონის მომატება, ასევე - დაკლება. ენდოკრინული მოქმედება:
დოფამინზე ანტაგონისტური მოქმედების გამო შესაძლებელია პროლაქტინის კონცენტრაციის მომატება შრატში, გალაქტორეა, გინეკომასტია, ოლიგო- ან ამენორეა.
იშვიათად აღინიშნება ჰიპოგლიკემია და ადრენოკორტიკოტროპული ჰორმონის გამოყოფის შემცირება.
გვერდითი მოვლენები გულ-სისხლძარღვთა სისტემის მხრივ:
შესაძლებელია განვითარდეს ტაქიკარდია და ჰიპოტენზია.
დიდი დოზა ან ავადმყოფის მიდრეკილება იშვიათად იწვევს პარკუჭოვანი არითმიების განვითარებას.
სხვა იშვიათად განვითარებული გვერდითი მოვლენები:
ერითროციტოზი, აგრანულოციტოზი, თრომბოციტოპენია, ღვიძლის ფუნქციის დარღვევა, სიყვითლე, ერექციის და ეაკულაციის დარღვევა.
იშვიათად აღინიშნება ჰიპერმგრძნობელობის რეაქცია: გამონაყარი კანზე, ურტიკარია, ანაფილაქსია, ყაბზობა, შარდვის გაძნელება, პირის სიმშრალე, მხედველობის დარღვევა, პერიფერიული შეშუპება, გაძლიერებული ოფლიანობა. განსაკუთრებით მოხუცებულ ავადმყოფებში იწვევს წვრილკუთხოვანი გლაუკომის შეტევას. უნდა აღინიშნოს უეცარი სიკვდილის შემთხვევა ავადმყოფებში, რომლებიც იღებდნენ ჰალოპერიდოლს, თუმცა იგი არ წარმოადგენს ნამდვილ გვერდით მოვლენას და მისი მეზეზობრივი კავშირი ჰალოპერიდოლთან დადგენილი არ არის.

უკუჩვენება:
მომატებული მგრძნობელობა პრეპარატის მიმართ;
კომატოზური მდგომარეობა;
ნევროლოგიური დაავადებები თამნხლები პირამიდალური და ექსტრაპირამიდული სიმპტომებით;
ცენტრალური ნერვული სისტემის დათრგუნვა, გამოწვეული ალკოჰოლის მიღებით ან სხვა პრეპარატების დამთრგუნველი მოქმედებით. ბაზალური განგლიების დაზიანება.

შედარებითი წინააღმდეგჩვენება:
ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი;
10 წლამდე ასაკის ბავშვებში;
ენდოგენური დეპრესიის დროს საჭიროა განისაზღვროს საინექციო ხსნარის გამოყენების მოსალოდნელი სარგებლინობა და პოტენციური რისკი.

განსაკუთრებული მითითებები
პრეპარატი სიფრთხილით ინიშნება შემდეგი მდგომარეობის დროს:
ღვიძლის, თირკმელების და გულის დაავადება; პარკინსონის დაავადება;
დეპრესიული მდგომარეობა;
ფეოქრომოციტომა;
თირეოტოქსიკოზი;
ეპილეფსია ან მიდრეკილება ეპილეფსიის ან კონვულსიების მიმართ (მაგალითად, თავის ტვინის დაავადება, ანტიალკოჰოლური მკურნალობა).
თუ ავადმყოფმა წინასწარ ჩაიტარა მკურნალობა სედაციური მოქმედების ნეიროლეფსიური საშუალებით, მისი მოხსნა წარმოებს თანდათანობით.
პრეპარატის ხანგრძლივი გამოყენებისას რეკომენდებულია სისხლის სურათის და ღვიძლის ფუნქციის კონტროლი.
თიროქსინი აძლიერებს ჰალოპერიდოლის ტოქსიურობას. ამიტომ ავადმყოფებში ჰიპერთირეოზით ჰალოპერიდოლით მკურნალობას ემატება შესაბამისი თირეოსტატური პრეპარატი.
დეპრესიის და ფსიქოზის ერთდროული არსებობისას საჭიროა ჰალოპერიდოლის კომბინაცია ანტიდეპრესიულ საშუალებასთან.
თუ ანტიპარკინსონული საშუალების ელიმინაცია მიმდინარეობს უფრო სწრაფად, ვიდრე ჰალოპერიდოლის, ანტიპარკინსონული მკურნალობა გრძელდება ჰალოპერიდოლის მიღების შეწყვეტის შემდეგ, რაც ხელს უწყობს ექსტრაპირამიდული სიმპტომების პროფილაქტიკას. პრეპარატის მოხსნა წარმოებს თანდათანობით, რათა შეიძლება განვითარდეს რეციდივი ან ძალიან იშვიათად - მოხსნის სიმპტომები (გულისრევა, ღებინება, უძილობა). გამოყენების პირველი ფაზა - ინდივიდუალურად განსაზვრული დროის მანძილზე - ავტომობილის მართვა და მუშაობა მექანიზმებთან, რომლებიც საჭიროებენ მომატებულ ყურადღებას, დაუშვებელია.
შემდგომში აკრძალვის დრო განისაზღვრება ინდივიდუალურად. პრეპარატით მკურნალობის დროს ალკოჰოლის მიღება დაუშვებელია.

ჭარბი დოზირება:
ძირითადი სიმპტომები: მძიმე პირამიდული რეაქცია, ჰიპოტენზია, სედაციური ეფექტი. ექსტრაპირამიდული რეაქცია ვლინდება კუნთების რიგიდობით, ზოგადი და ლოკალიზებული კანკალით. შეიძლება განვითარდეს ჰიპერტენზია. იშვიათად: კომატოზური მდგომარეობა და სუნთქვის დათრგუნვა თანმხლები ჰოპოტენზიით, რაც იწვევს შოკური მდგომარეობის განვითარებას. შესაძლებელია განვითარდეს პარკუჭოვანი არითმია QT ინტერვალის გახანგრძლივებით.
სპეციფიური ანტიდოტი არ არსებობს. ტაბლეტების ან წვეთების გამოყენებისას რეკომენდებულია კუჭის ამორეცხვა და იძულებითი ღებინება, ამის შემდეგ ინიშნება გააქტივებული ნახშირი (გამონაკლისია კომატოზური მდგომარეობა ან კრუნჩხვები). როდესაც ავადმყოფი იმყოფება კომატოზურ მდგომარეობაში, სუნთქვითი გამტარობის აღდგენა წარმოებს ენდოტრაქეალური მილის მეშვეობით.
სუნთქვითი დეპრესიის დროს საჭიროა ხელოვნური სუნთქვის ჩატარება. ჰიპოტენზიის და სისხლმიმოქცევის კოლაფსის სამკურნალოდ ინიშნება ინტრავენურად პლაზმის ან ალბუმინის კონცენტრატი და ვაზოპრესული ნორადრენალინი (ეპინეფრინის , ანუ ადრენალინის, გამოყენება დაუშვებელია).
ექსტრაპირამიდული სიმპტომების შესამცირებლად საჭიროა ანტიპარკინსონური საშუალებების პარენტერალური შეყვანა (მაგალითად, ბენზტროპინის მეზილატი 1-2მგ კუნთებში ან ინტრავენურად).
ნორმალური მაჩვენებლების მიღებამდე აუცილებელია ეკგ-მონიტორინგი. მძიმე არითმიის დროს საჭიროა შესაბამისი ანტიარითმული პრეპარატის გამოყენება.

სხვა წამლებთან ურთიერთქმედება:
პრეპარატმა შეიძლება გააძლიეროს ცენტრალური ნერვული სისტემის დეპრესანტების ეფექტი, როგორიცაა ალკოჰოლი, სედაციური და საძილე საშუალებები, ძლიერი მოქმედების ანალგეტიკები და ასევე გამოიწვიოს სუნთქვის დათრგუნვა. ეს გასათვალისწინებელია პრეპარატის გამოყენებისას მოხუცებულებში - დოზის შერჩევისას.
პრეპარატის კომბინაცია მეთილდოპასთან აძლიერებს მის მოქმედებას ცენტრალურ ნერვულ სისტემაზე.
შეიძლება შემცირდეს მეთილდოპას ანტიპარკინსონული ეფექტი.
პრეპარატი იწვევს ტრიციკლური ანტიდეპრესანტების მეტაბოლიზმის დათრგუნვას და ამით იზრდება მათი კონცენტრაცია პლაზმაში და ტოქსიურობა. ჰალოპერიდოლის კომბინაცია კარბამაზეპინის ხანგრძლივ თერაპიასთან იწვევს პრეპარატის კონცენტრაციის შემცირებას პლაზმაში. ასეთ დროს შესაბამისად იზრდება ჰალოპერიდოლის დოზა, ხოლო კარბამაზეპინის მოხსნის შემდეგ დოზა მცირდება. პრეპარატის კომბინაცია ლითიუმის შემცველ პრეპარატებთან იშვიათად იწვევს ენცეფალოპათიის მსგავს სინდრომს. თუ ავადმყოფებში, რომლებიც ერთდროულად იღებენ ჰალოპერიდოლს და ლითიუმის პრეპარატებს, აღინიშნება ნეიროტოქსიურობა, მკურნალობა დაუყოვნებლივ წყდება. პრეპარატი ამცირებს ორალური ანტიკოაგულანტების ეფექტს. მათი ერთდროული გამოყენებისას, ან ჰალოპერიდოილის მოხსნის შემდეგ, საჭიროა პრეპარატის დოზის თავიდან დადგენა.
პრეპარატი იწვევს ადრენალინის და სხვა სიმპტომატური საშუალებების ეფექტის ანტაგონიზირებას.
იგი ამცირებს ადრენერგული ბლოკატორების ჰიპოტენზიურ ეფექტს (მაგალითად, გუანეტიდინის).

შენახვის პირობები და ვადები:
ჰალოპერიდოლი ინახება სინათლისაგან დაცულ ადგილას, ოთახის ტემპერატურაზე.
შენახვის ვადა: 5 წელი.

აფთიაქში გაცემის წესი:
ექიმის რეცეპტით.

მწარმოებელი ფირმა, ქვეყანა:
გედეონ რიხტერი
უნგრეთი